Sản xuất xi măng và mối lo ngại về cung cầu
Năm 2017 được dự báo sẽ là năm mà các nhà sản xuất xi măng trong nước sẽ phải đối mặt với những khó khăn trong việc tiêu thụ sản phẩm, cả trên thị trường trong nước và xuất khẩu do dư thừa nguồn cung và sự cạnh tranh khốc liệt từ các đối thủ cạnh tranh.
Cung vượt quá cầu và mối quan tâm về việc tiêu thụ sản phẩm
Theo dự báo, sản lượng xi măng của Việt Nam đến năm 2020 có thể đạt 120-130 triệu tấn / năm, trong khi sức tiêu thụ nội địa, nếu dựa trên dự báo trong kế hoạch phát triển xi măng, ước tính chỉ khoảng 93 triệu tấn.
Đến năm 2016, tổng công suất thiết kế của toàn ngành xi măng là gần 88 triệu tấn / năm. Con số này sẽ còn tiếp tục tăng khi nhiều dự án đang được đầu tư và dự kiến hoàn thành vào năm 2018, nâng tổng công suất thiết kế lên 108 triệu tấn / năm.
Trong khi đó, theo Hiệp hội Xi măng Việt Nam, tổng lượng tiêu thụ xi măng cả nước năm 2016 dù đạt 75,2 triệu tấn, tăng 3,5% so với cùng kỳ năm 2015, nhưng con số này nếu so với lượng cung dồi dào vẫn còn rất chênh lệch.
Hiện tượng cung vượt cầu đã khiến cho các nhà sản xuất xi măng cạnh tranh gay gắt về chất lượng và chi phí bán hàng, không chỉ ở thị trường xuất khẩu mà còn ở cả thị trường tiêu thụ nội địa.
Chỉ tính các công ty xi măng hiện có và đang được đầu tư mới đã có thể đủ cung cấp xi măng cho thị trường đến năm 2020. Từ năm nay trở đi, ngành xi măng sẽ bắt đầu dư thừa do tăng mạnh công suất trong những năm gần đây. Đây là yếu tố cần được các doanh nghiệp sản xuất xi măng tính đến trong quá trình sản xuất kinh doanh.
Cạnh tranh khốc liệt trên thị trường xuất khẩu
Theo Quyết định 1469 / QĐ-TTg, Việt Nam cần xuất khẩu xi măng và clinker tương đương 20-35% tổng công suất vào năm 2030. Định hướng này là phù hợp với thực tế trong bối cảnh dự báo nguồn cung xi măng tiếp tục vượt xa nhu cầu trong nước.
Năm 2016, xuất khẩu xi măng và clinker của Việt Nam chỉ đạt 14,73 triệu tấn, tương đương với 561 triệu USD. Sản lượng này đã giảm khoảng 6% so với năm 2015 và không đạt được mục tiêu đề ra là 16-17 triệu tấn xi măng được sản xuất trong năm 2016.
So với các nước trong khu vực và Trung Quốc, xi măng Việt Nam đang bị cạnh tranh về giá. Từ giữa năm 2016, giá xuất khẩu xi măng đã giảm khoảng 10 USD / tấn so với cuối năm 2015.
Đặc biệt, sau thời kỳ phát triển nóng, thị trường xi măng của Trung Quốc có dư khoảng 670 triệu tấn, khiến cạnh tranh về giá bán xi măng tại thị trường xuất khẩu của Việt Nam gặp nhiều khó khăn. Điều này trực tiếp ảnh hưởng đến kế hoạch sản xuất kinh doanh xi măng của các doanh nghiệp trong nước.
Ngay cả ở các thị trường xuất khẩu truyền thống như Philippines và Bangladesh, việc tiêu thụ sản phẩm xi măng của các doanh nghiệp Việt Nam cũng rất khó khăn do sự cạnh tranh gay gắt về giá cả.
Giá nguyên liệu, nhiên liệu tăng, biến động tỷ giá hối đoái … cũng là những yếu tố làm cho xi măng xuất khẩu trở nên khó khăn hơn.
Để khắc phục những khó khăn này, ngoài nỗ lực của các nhà sản xuất xi măng trong việc tái cơ cấu thị trường, nâng cao chất lượng và sức cạnh tranh của sản phẩm thì việc xem xét điều chỉnh quy hoạch xi măng để bám sát với nhu cầu thực tế là vô cùng rất cần thiết.
Hiện nay, Bộ Xây dựng đang thực hiện chủ trương của Chính phủ về việc quy hoạch phát triển ngành xi măng Việt Nam giai đoạn 2017-2025 và định hướng đến năm 2035 thay thế Quy hoạch tổng thể 1488 và lập quy hoạch thăm dò, khai thác và sử dụng khoáng sản sản xuất xi măng Tại Việt Nam vào năm 2025, thay thế quy hoạch tổng thể 105 và quy hoạch tổng thể 1065.
Mục tiêu đã được đề ra là phát triển ngành công nghiệp xi măng bền vững; xem lại tiến độ của các dự án trong kế hoạch đã được phê duyệt nhằm đảm bảo cung và cầu gần với thực tế thị trường.
